Każdy operator wózka podnośnikowego musi bezwzględnie opanować umiejętność odczytywania informacji z diagramu udźwigu wózka widłowego. Choć pierwsze kroki w celu zgłębienia tej wiedzy mogą wydawać się trudne, to wraz z kolejnymi ćwiczeniami szybko nabiera się wprawy. Dzięki niej możliwa jest natychmiastowa ocena wagi i gabarytów ładunku, a przez to wybór bezpiecznej wysokości podnoszenia. Pozwala to uniknąć wiele ryzykownych i niebezpiecznych sytuacji w miejscu pracy.

O tym, jak istotne jest odczytywanie informacji na podstawie diagramu udźwigu wózka widłowego świadczy chociażby fakt, że wiedza ta jest weryfikowana podczas zdobywania uprawnień UDT. Co najmniej jedno z pięciu pytań na teście teoretycznym egzaminu państwowego przed Komisją Urzędu Dozoru Technicznego dotyczy tego zagadnienia.

Czym jest diagram udźwigu wózka widłowego?

Każdy wózek widłowy posiada swój własny diagram udźwigu. Jest on prezentowany w formie graficznej za pomocą wykresu liniowego lub tabeli i określa wartość udźwigu nominalnego wózka. Parametry techniczne znajdujące się na diagramie różnią się w zależności od producenta, modelu i rodzaju pojazdu. Dlatego zawsze należy odnosić się do danych, które znajduje się na konkretnym wózku. Od tego zależy bezpieczeństwo operatora, a także ochrona sprzętu i transportowanych ładunków. Nie ma też potrzeby uczenia się tych danych na pamięć, która bywa zawodna. Umiejętność odczytywania diagramu eliminuje pomyłki i pozwala każdorazowo upewnić się co do wskazanych wytycznych. Ma to szczególnie ważne znaczenie przy eksploatacji wynajmowanych wózków widłowych lub w przypadku kiedy korzysta się z wielu urządzeń naprzemiennie.

Gdzie szukać diagramu udźwigu wózka widłowego?

Diagram udźwigu wózka widłowego obowiązkowo musi się znaleźć w dokumentacji technicznej pojazdu. Każdorazowe sprawdzanie parametrów urządzenia przy wykonywaniu operacji magazynowo-transportowych byłoby jednak uciążliwe. Dlatego producenci umieszczają diagram w postaci naklejek lub tabliczek znamionowych w widocznym miejscu także bezpośrednio na powierzchni urządzenia. Brak diagramu za zakupionym używanym sprzęcie to niepokojący sygnał, który koniecznie wymaga wyjaśnienia.

Udźwig nominalny wózka widłowego

Jednym z podstawowych terminów mających związek z omawianym przez nas diagramem jest udźwig nominalny wózka jezdniowego. W celu zgłębienia tematu należy wyjaśnić jego znaczenie. Parametr ten definiuje maksymalną masę ładunku, którą dany wózek jest w stanie bezpiecznie unieść na określoną wysokość przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowej odległości środka ciężkości od czoła wideł. Udźwig nominalny jest indywidualnie ustalany dla każdego modelu przez producenta pojazdu.

Jakie dane zawiera diagram udźwigu wózka?

Poza wyjaśnioną we wcześniejszym akapicie wartością nominalną, z diagramu można odczytać jeszcze:

– dozwoloną maksymalną wysokość podnoszenia ładunku

odległość środka ciężkości transportowego ładunku od czoła wideł. Dotyczy to tylko jednak ładunków o regularnych, prostych kształtach (prostopadłościennych, jak np. skrzynia), gdzie waga rozkłada się w równomiernie w każdym miejscu, a środek geometryczny pokrywa się z środkiem ciężkości.

Ważne! Przy ładunkach o nieregularnych kształtach środek ciężkości zazwyczaj rozkłada się w inny sposób – dlatego przed przystąpieniem prac należy sprawdzić jego oznaczenie na opakowaniu!

Co to jest udźwig zredukowany wózka jezdniowego?

Osprzęt, np. chwytaki, przesuw boczny czy ostrogi wpływa na redukcję udźwigu pojazdu. Mamy wówczas do czynienia z tzw. udźwigiem zredukowanym, czyli zmniejszonym. Jest to maksymalny ciężar ładunku, jaki może zostać bezpiecznie uniesiony przez konkretny model wózka na wskazaną wysokość z uwzględnieniem przesunięcia środka ciężkości ładunku i zastosowania wyposażenia dodatkowego.

Odczytywanie wartości z diagramu udźwigu wózka widłowego

Dla początkujących operatorów tabela udźwigu jest zdecydowanie prostsza do odczytania. To wykresy zazwyczaj powodują więcej trudności. Zasady jednak są takie same. Wystarczy połączyć prostopadle na diagramie dwie znane nam wartości. Punkt przecięcia wskaże trzecią, poszukiwaną przez nas wartość. Zarówno w tabeli, jak i na wykresie na osi poziomej znajduje się odległość środka ciężkości ładunku od czoła wideł podawana w milimetrach. Z kolei na osi pionowej – w przypadku tabeli – umieszczony jest udźwig (w kilogramach), a na wykresie linowym – wysokość podnoszenia wyrażona w milimetrach. Tabelę wypełniają liczby, które stanowią wartości maksymalnego ciężaru ładunku do podnoszenia przy podanych parametrach.

Tabela udźwigu wózka widłowego
Wykres udźwigu wózka widłowego

Czym grozi błędna interpretacja diagramu udźwigu wózka widłowego?

Nieumiejętne odczytanie diagramu udźwigu może nieść za sobą poważne w skutkach konsekwencje. Utrata stateczności wózka widłowego wynikająca z przeciążenia grozi uszkodzeniem ładunku, a nawet samego pojazdu. Jednak straty materialne to najoptymistyczniejsza wersja tego czarnego scenariusza. Zsunięcie ładunku z wysokości czy przewrócenie się wózka stanowi bardzo poważne zagrożenie życia operatora i wszystkich osób znajdujących się w pobliżu.

Ważne! Częstą przyczyną wypadków jest przewożenie ładunku na uniesionych widłach przy wysuniętym maszcie. Wózek bardzo łatwo może się przewrócić przez nierówność na drodze, podmuch wiatru, przy ostrzejszym skręcie czy nagłym hamowaniu. Szczególnie zagrożenie stanowi przewożenie w takich warunkach ładunków o nieregularnym kształcie z trudnym do zlokalizowania środkiem ciężkości.

Podsumowanie

Diagramy udźwigu wózków widłowych są ustalane przez producentów pojazdów w celu zapewnienia bezpiecznej i sprawnej obsługi transportowanych ładunków. Zadania związane z diagramem udźwigu to obowiązkowy punkt programu egzaminu UDT. Znajomość technik odczytywania wykresów czy tabeli z parametrami urządzeń przydaje się stale w codziennej pracy operatora wózka widłowego.